Η ζοφερή πλευρά της ενσυναίσθησης

Ο ρόλος των νευρώνων-κατόπτρων στη βία και την «επιθετική ενσυναίσθηση»

ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΟΥ ΝΟΥ

Σπύρος Μανουσέλης

Η μακρά εξελικτική παρουσία και η εμπλοκή των νευρώνων-κατόπτρων στη συμπεριφορά διαφόρων ζωικών ειδών αποτελούν επαρκή εξήγηση της ικανότητάς τους για αλληλοκατανόηση, αλληλεγγύη και ενσυναίσθηση; Αραγε η λειτουργία αυτών των εγκεφαλικών κατόπτρων εξαντλείται στις θετικές συνέπειες της ενσυναίσθησης ή μήπως εμπλέκονται σε πολύ πιο αρνητικές κοινωνικές συμπεριφορές; Σήμερα, διαθέτουμε πλήθος εμπειρικά δεδομένα και επαρκή επιστημονικά επιχειρήματα για να υποστηρίξουμε ότι στο εσωτερικό του εγκεφάλου μας –αλλά και άλλων θηλαστικών ή πτηνών– υπάρχει ένα κύκλωμα από «νευρώνες καθρέφτες», που ενεργοποιείται όποτε ένας οργανισμός (άνθρωπος ή άλλο ζώο) ανιχνεύει κάποια κινητική μεταβολή ή, ευρύτερα, μια συμπεριφορική αλλαγή, την οποία πραγματοποιεί ο ίδιος ή ένας άλλος οργανισμός.

Οπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο, κατά τη δεκαετία του 1990 έγινε μια πολύ σημαντική ανακάλυψη σχετικά με τις εγκεφαλικές υποδομές και τα νευρωνικά κυκλώματα που σχετίζονται με την ικανότητα της ενσυναίσθησης. Πρώτη φορά, τότε, μία μικρή ομάδα πρωτοπόρων Ιταλών ερευνητών ανακάλυψε τους «νευρώνες-κάτοπτρα» και την αποφασιστική σημασία τους για τις πιο «ευγενικές» συναισθηματικά λειτουργίες ορισμένων κυκλωμάτων στο εσωτερικό του εγκεφάλου τόσο των μακάκων όσο και των ανθρώπων.

Και όπως διαπίστωσαν οι Ιταλοί ερευνητές, οι νευρώνες-κάτοπτρα ενεργοποιούνται όχι μόνο όταν οι μακάκοι ή οι άνθρωποι εκτελούν ή υφίσταται οι ίδιοι κάποια ενέργεια, αλλά και κάθε φορά που βλέπουν ένα άλλο άτομο να εκτελεί ή να υφίσταται αυτή την ενέργεια. Από πολύ νωρίς, μάλιστα, έγινε σαφές ότι τα συγκεκριμένα κυκλώματα από «νευρώνες-καθρέφτες» παίζουν αποφασιστικό ρόλο τόσο στην εκτέλεση όσο και στην εσωτερική-νοητική αναπαράσταση πολλών ανθρώπινων και ζωικών συμπεριφορών.

Δείτε ολόκληρο το άρθρο εδώ: 

https://www.efsyn.gr/epistimi/mihanes-toy-noy/413886_i-zoferi-pleyra-tis-ensynaisthisis