Συγχρονισμός των εγκεφάλων στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις

Υπολογιστική αναπαράσταση της ενεργοποίησης των εγκεφαλικών περιοχών του εγκεφάλου των πιθήκων.

Συντάκτης: Σπύρος Μανουσέλης 

Σε ποιο βαθμό οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις επηρεάζουν τη δραστηριότητα των εγκεφάλων όσων συμμετέχουν σε αυτές;

Από μια νέα σειρά πειραμάτων στο Πανεπιστήμιο Duke των ΗΠΑ με πιθήκους μακάκους προέκυψε ότι οι εγκέφαλοι δύο πειραματόζωων συγχρονίζονται όταν ο πρώτος εκτελεί μια δράση, ενώ ο δεύτερος παρατηρεί τον πρώτο και το αντίστροφο: όταν, δηλαδή, ο «παρατηρητής» εκτελεί την ίδια δράση και ο «δράστης» γίνεται παρατηρητής.

Από την έρευνα προκύπτει ότι ο κινητικός φλοιός του «παρατηρητή» μακάκου ενεργοποιείται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ενεργοποιείται ο κινητικός φλοιός του μακάκου «δράστη», όταν π.χ. αυτός κινείται προς μια μηχανή παροχής τροφής.

Τα πειράματα πραγματοποίησε μια ομάδα ερευνητών υπό την καθοδήγηση του Miguel Nicolelis, πρωτοπόρου νευροεπιστήμονα και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Duke.

Οι έρευνες αυτές όχι μόνο επιβεβαιώνουν, για πολλοστή φορά, τον αποφασιστικό ρόλο των «νευρώνων-κατόπτρων» του εγκεφάλου στις κοινωνικές τους σχέσεις των πρωτευόντων θηλαστικών, αλλά επιπλέον μας αποκαλύπτουν ότι ο συντονισμός συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων με τους ομοίους μας.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, μια ομάδα Ιταλών ερευνητών ανακάλυψε ότι οι πίθηκοι μακάκοι διαθέτουν στον εγκέφαλό τους ένα διαφοροποιημένο σύστημα νευρώνων οι οποίοι ενεργοποιούνται κάθε φορά που ο πίθηκος εκτελεί ή απλώς παρατηρεί κάποια κίνηση.

Για παράδειγμα, οι επονομαζόμενοι «νευρώνες-κάτοπτρα» (mirror neurons) ενεργοποιούνται όταν ο μακάκος τρώει μια μπανάνα ή όταν απλώς βλέπει κάποιον άλλο πίθηκο ή άνθρωπο να τρώει μια μπανάνα.

Τα επόμενα χρόνια έγινε σαφές ότι οι νευρώνες-κάτοπτρα υπάρχουν σε όλα τα πρωτεύοντα θηλαστικά και παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην εκμάθηση κινήσεων και στην αναπαραγωγή μέσω μίμησης σύνθετων συμπεριφορών και γνωρίζουμε ότι εκτός από τους πιθήκους και εμείς οι άνθρωποι διαθέτουμε ένα ανάλογο, αν και πιο πολύπλοκο, σύστημα από νευρώνες-κάτοπτρα.

Πρόσφατα, η ερευνητική ομάδα του Miguel Nicolelis δημοσίευσε στο περιοδικό Scientific Reports τα συμπεράσματα μιας πολυετούς μελέτης, όπου τεκμηριώνεται επαρκώς ο συντονισμός των εγκεφάλων των πιθήκων μακάκων.

Μάλιστα, όπως επισημαίνουν στο άρθρο τους, διαπίστωσαν ότι με τη νέα μεθοδολογική τους προσέγγιση μπορούσαν να καταγράφουν λεπτομερώς και ταυτοχρόνως την ηλεκτρική δραστηριότητα εκατοντάδων νευρώνων του κινητικού φλοιού των δύο μακάκων, ενώ τα πειραματόζωα αλληλεπιδρούσαν μεταξύ τους κοινωνικά.

Οι ερευνητές αυτοί είναι πεπεισμένοι ότι ο συγχρονισμός στην ενεργοποίηση των ίδιων νευρωνικών συστημάτων και άρα ο εξ αποστάσεως συντονισμός των δύο διαφορετικών εγκεφάλων αποτελεί βασικό τμήμα των νευροβιολογικών μηχανισμών που επιτρέπουν την ανάδυση των κοινωνικών σχέσεων αλλά και την εκμάθηση κοινωνικών συμπεριφορών σε αυτά τα ζώα.

«Εχοντας αποδείξει ότι ακόμη και οι πιο απλές λειτουργίες του κινητικού εγκεφαλικού φλοιού εξαρτώνται από τον τύπο των κοινωνικών σχέσεων στις οποίες εμπλέκονται τα ζώα, είμαστε πεπεισμένοι ότι η μελέτη μας μπορεί δυνητικά να ανοίξει τον δρόμο σ’ ένα εντελώς νέο πεδίο έρευνας στις σύγχρονες Νευροεπιστήμες.

Χρησιμοποιώντας μια λιγότερο παρεμβατική εκδοχή αυτής της πειραματικής προσέγγισης, ενδέχεται στο μέλλον να καταφέρουμε να προσδιορίσουμε και να καταμετρήσουμε επακριβώς με ποιο τρόπο συγχρονίζονται από κοινού οι εγκέφαλοι, για παράδειγμα, των αθλητών μιας ομάδας, των μουσικών ή των χορευτών ή των θεατών που παρακολουθούν ένα θέαμα», όπως δήλωσε ο M. Nicolelis.


http://www.efsyn.gr/arthro/syghronismos-ton-egkefalon-stis-koinonikes-allilepidraseis