Σύγχρονες κοινωνίες στα ίχνη του Matrix

 

Ποιες είναι οι κοινωνικο-πολιτικές συνέπειες των εφαρμογών της Νευροτεχνολογίας;

ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΟΥ ΝΟΥ 07.06.25 22:49

Σπύρος Μανουσέλης

  

Τις 3 τελευταίες δεκαετίες οι εντυπωσιακές εξελίξεις στη Βιοπληροφορική, τη Νανοτεχνολογία και, κυρίως, στη Νευροτεχνολογία φαίνεται πως καθιστούν ρεαλιστικά ακόμα και τα πιο ακραία σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Κατά το παρελθόν, οι πιο αισιόδοξοι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας προέβλεπαν τη μετεξέλιξή μας σε υπεράνθρωπους, ενώ άλλοι, πιο απαισιόδοξοι, περιέγραφαν τον άνθρωπο του μέλλοντος ως βιοκυβερνητικό τερατάκι (Cyborg). Σήμερα, αυτές οι προβλέψεις φαντάζουν πολύ λιγότερο διασκεδαστικές ή φανταστικές απ’ ό,τι στο παρελθόν, αφού επαληθεύονται από τις πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις

Το αίνιγμα της ενύπνιας ύπαρξης: γιατί όλα τα ζώα κοιμούνται;

Η φυσική ιστορία του ύπνου

Το αίνιγμα της ενύπνιας ύπαρξης: γιατί όλα τα ζώα κοιμούνται;

ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΟΥ ΝΟΥ 18.05.25 22:34 Σπύρος Μανουσέλης

Γατί τα περισσότερα είδη ζώων κοιμούνται παρά τους κινδύνους που εγκυμονεί για την επιβίωσή τους αυτή η καθημερινή ανάγκη τους για ανάπαυση; Μολονότι ο ύπνος είναι εξίσου απαραίτητος με την τροφή και το νερό, δεν διαθέτουμε ακόμη μια ικανοποιητική εξήγηση για το πώς και γιατί επιλέχθηκε η συγκεκριμένη ζωική λειτουργία από τη φυσική επιλογή ως μια καθολική συμπεριφορά, απαραίτητη για την επιβίωση. Παρ’ όλα αυτά, από τις αρχές της τρίτης χιλιετίας παρατηρείται μια εντυπωσιακή άνθηση νέων επιστημονικών ερευνών και των θεωριών σχετικά με την προέλευση των απλών νευρωνικών μηχανισμών που επιτρέπουν καθημερινά την ευεργετική λειτουργία του ύπνου.

Ο αδιάλειπτα εύπλαστος ανθρώπινος εγκέφαλος

 

Τις 3 τελευταίες δεκαετίες, από όλο και περισσότερες νευροεπιστημονικές και κλινικές μελέτες επιβεβαιώνεται η αδιάληπτη παρουσία της «νευρωνικής ευπλαστότητας», η ικανότητα δηλαδή του εγκεφάλου μας να αναδιοργανώνεται και, ενίοτε, να αυτοθεραπεύεται. Και αυτό το πετυχαίνει δημιουργώντας τόσο νέες συνάψεις όσο και νέους νευρώνες. Σήμερα, αυτή η αυτοθεραπευτική ικανότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου -καθώς και περισσότερων θηλαστικών- θεωρείται πλέον επαρκώς τεκμηριωμένη.

Χιλιόμετρα συνδέσεων χαρτογραφήθηκαν σε έναν κόκκο εγκεφαλικού ιστού

 

Νέος χάρτης ιχνηλατεί τις συνδέσεις ανάμεσα σε δεκάδες χιλιάδες νευρώνες, ένα επίτευγμα που προσφέρει νέες γνώσεις για τη λειτουργία και τις διαταραχές του εγκεφάλου.

Νευροπλαστουργήματα

ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΟΥ ΝΟΥ 

Σπύρος Μανουσέλης

Πώς εξηγείται η ικανότητα του εγκεφάλου μας να αυτομεταβάλλεται και να αυτοθεραπεύεται;

Πώς αποτυπώνονται τα ίχνη κάθε νοήμονος εμπειρίας στον εγκέφαλό μας και, ευρύτερα, στο σώμα μας; Η απάντηση σε αυτό το αποφασιστικό ερώτημα κρύβεται, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες επιστημονικές έρευνες, στη «νευρωνική πλαστικότητα», οι περίπλοκοι εγκεφαλικοί μηχανισμοί της οποίας λειτουργούν ακατάπαυστα σε όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου.

Ο επιστημονισμός ως σισύφεια τιμωρία

«Η πλατωνική προσέγγιση διευρύνει την επικράτεια της επιστημονικής μεθοδολογίας πέραν της περιοριστικής επαγωγικής αρχής του λογικού θετικισμού, ώστε να περιλαμβάνει όχι μόνο λογικές, απαγωγικές αποδείξεις, αλλά και την εξέταση τελεολογικών ερωτημάτων. Κατά δεύτερον λόγο, αποδέχεται τη δυνατότητα ύπαρξης μιας υπερβατικής πραγματικότητας πέραν εκείνης των αισθητών φαινομένων» υποστηρίζει ο διαπρεπής νευροεπιστήμονας Ανδρέας Κ. Παπανικολάου

Η αισθητική απελευθέρωση της μηχανής των χρωμάτων

ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΟΥ ΝΟΥ 01.02.25 06:00

Σπύρος Μανουσέλης

Αραγε είναι εφικτή (εγκεφαλικά) και επιθυμητή (αισθητικά) η επιθυμία να απελευθερωθούμε από τα εγκεφαλικά «χρωματικά δεσμά» μας; Πάντως, σύμφωνα με τις πρόσφατες νευροεπιστημονικές ανακαλύψεις, οι πιο δημιουργικοί ζωγράφοι εκμεταλλεύονται χωρίς, συνήθως, να το συνειδητοποιούν τα εγγενή χαρακτηριστικά της πολύπλοκης εγκεφαλικής μηχανής χρωμάτων που διαθέτουν για την επεξεργασία των πρωτότυπων οπτικών και αντιληπτικών εμπειριών τους, που αποτυπώνονται στα αθάνατα έργα τους

Η γλωσσική χρωματουργία

ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΟΥ ΝΟΥ 25.01.25 23:03

Σπύρος Μανουσέλης

Πώς οι λέξεις που διαθέτουμε για την κατονομασία των χρωμάτων επηρεάζουν τις χρωματικές μας αντιλήψεις;

Στα 2 προηγούμενα άρθρα, προσπαθήσαμε να συνοψίσουμε τις πιο πρόσφατες κατακτήσεις των νευροεπιστημών, που αποκαλύπτουν ότι τόσο η ανθρώπινη όσο και η ζωική έγχρωμη όραση δεν είναι ποτέ μια παθητική αισθητηριακή καταγραφή κάποιων επιμέρους οπτικών χαρακτηριστικών των αντικειμένων. Παραδόξως, αυτές οι εντυπωσιακές επιστημονικές εξελίξεις φαίνεται να ενισχύουν κάποιες θεωρίες που υποστηρίζουν ότι η έγχρωμη όραση είναι μια σχεδόν τυχαία γλωσσική δημιουργία. Αρα τα χρώματα που βλέπουμε δεν είναι τίποτε άλλο από μια αυθαίρετη κοινωνική-πολιτισμική κατασκευή.

Το νευρωνικό δίκτυο παραγωγής χρωμάτων

 

Από τις 5 βασικές αισθήσεις, η όραση αποτελεί αναμφίβολα την αρχαιότερη (εξελικτικά) και την πλέον πολύπλοκη (ανατομικά και λειτουργικά) αισθητηριακή μας ικανότητα και γι’ αυτό ο οπτικός εγκέφαλος των πρωτευόντων θηλαστικών καταλαμβάνει το 1\4 του εγκεφάλου τους συνολικά. Πάντως, η έγχρωμη όραση είναι από τις πιο αινιγματικές λειτουργίες του οπτικού εγκεφάλου, διότι παίζει αποφασιστικό ρόλο όχι μόνο στη γνωστική αλλά και στην αισθητική ιδιοποίηση της ορατής πραγματικότητας.

Η συνείδηση ​​κρύβεται στα ηλεκτρικά πεδία του εγκεφάλου μας

Ένας μυστηριώδης ηλεκτρομαγνητικός μηχανισμός μπορεί να είναι πιο σημαντικός από την πυροδότηση νευρώνων στον εγκέφαλό μας για την κατανόηση της λειτουργίας της συνείδησής μας.

Η χρωματοποιία ως προϊόν εγκεφαλικής δημιουργίας

Πώς εξηγείται επιστημονικά η αινιγματική ικανότητα του εγκεφάλου μας να χρωματίζει τη φύση;

ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΟΥ ΝΟΥ

11.01.25 13:21 Σπύρος Μανουσέλης

Σε κάθε φυσιολογικό μάτι ο αμφιβληστροειδής χιτώνας περιέχει μεγάλο αριθμό από δύο τύπους φωτοϋποδεκτικών νευρικών κυττάρων: τα ραβδιόμορφα κύτταρα ή ραβδία (b) και τα κωνιόμορφα κύτταρα ή κωνία (a), τα οποία φαίνονται στο πάνω μέρος του σχεδίου αριστερά. Τα κύτταρα αυτά περιέχουν διαφορετικές χρωστικές φωτοαπορροφητικές ουσίες, που τους επιτρέπουν να απορροφούν τα φωτόνια που υπάρχουν στο εισερχόμενο φως και να τα μετατρέπουν σε διαφορετικά οπτικά σήματα

Η απίστευτη βραδύτητα της ανθρώπινης σκέψης

Ο εγκέφαλος αποκαλείται μερικές φορές ως η πιο περίπλοκη μηχανή στο γνωστό σύμπαν. Ωστόσο οι άνθρωποι σκέφτονται με τον ασήμαντο ρυθμό 10 bit ανά δευτερόλεπτο, τον ρυθμό μιας συνομιλίας.

Σύμφωνα με μια νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Neuron, τα ανθρώπινα όντα σκέφτονται με βασανιστικά αργή ταχύτητα, περίπου 10 bit ανά δευτερόλεπτο – θυμούνται, λαμβάνουν αποφάσεις και φαντάζονται τα πράγματα με αυτόν τον ρυθμό.

Ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι «απελπιστικά αργός» σε σχέση με το Wi-Fi

H ταχύτητα της σκέψης μοιάζει με… χελώνα μπροστά σε αυτή της μετάδοσης ψηφιακών δεδομένων.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος επεξεργάζεται τις σκέψεις εκατομμύρια φορές πιο αργά από τον ρυθμό που μεταδίδονται οι πληροφορίες μέσω ασύρματων συνδέσεων στο Διαδίκτυο, σύμφωνα με νέα έρευνα.

Πώς το ασυνείδητο εξουσιάζει το μυαλό σου (video)