Και αν ο εγκλεισμός κρατούσε αρκετούς μήνες;

Ενα από τα αστεία που κυκλοφόρησαν κοπιωδώς τις προηγούμενες εβδομάδες από αγγλόφωνους και με λογοτεχνικές γνώσεις «τουιτιστές» ήταν η υπενθύμιση πως ο Σαίξπηρ έγραψε τον βασιλιά Ληρ σε συνθήκες lockdown, δηλαδή σε απαγόρευση μετακινήσεων του πληθυσμού στο Λονδίνο εξαιτίας μιας επιδημίας βουβωνικής πανώλης μόλις στην αυγή του 17ου αιώνα. Ακόμη και ο «Γκάρντιαν», η έγκυρη αυτή αγγλική εφημερίδα, θεωρεί αρκετά πιθανό να συνέβη κάτι τέτοιο γύρω στο 1605.

Σε αυτό έρχεται να προστεθεί η γνώση πως και ο Ισαάκ Νεύτων αναγκάστηκε, περίπου εξήντα χρόνια μετά, να διακόψει τις σπουδές του στο Λονδίνο γιατί έκλεισε η Σχολή και να επιστρέψει στο σπίτι του στην επαρχία. Εκεί, παραμένοντας για καιρό αυτοέγκλειστος, παρατηρούσε καθημερινά με το που έβγαινε ο ήλιος τις ακτίνες να γλιστρούν μέσα από τις χαραμάδες των μόνιμα κλειστών παραθύρων και να φωτίζουν τα αιωρούμενα σωματίδια της σκόνης. Από αυτό προέκυψαν με τον καιρό πολύ καίριες και διεξοδικές παρατηρήσεις εκ μέρους του για τη φύση του φωτός.
Η ζωή κατά την ισπανική γρίπη, οι αλλαγές στην κοινωνία και η σύγκριση με το σήμερα

Τελικά ο εγκλεισμός δίνει αφορμή για αριστουργήματα και για ρηξικέλευθες ανακαλύψεις; Η απάντηση ανθρώπων που είχαν το προνόμιο να μεγαλώσουν σε καθεστώτα ελευθερίας φυσικά δεν μπορεί να είναι Ναι, παρά μόνον αν υπάρχει η πρόθεση να κάνουμε λίγο πλάκα με την κατάσταση που έχει επιβάλει η εξάπλωση του ιού COVID-19. Αλλά, πέρα από τα αστεία, αν στα διάφορα κράτη η επιβολή του εγκλεισμού των κατοίκων κρατήσει για αρκετούς μήνες, κατά πόσο θα αφήσει αυτό μόνιμα σημάδια στο περιβάλλον, στη δουλειά και στη συμπεριφορά τους;

Από ψηλά και από μακριά



Θα μπορούσε να είναι και αίνιγμα, αν είχαμε όρεξη για τέτοια αυτόν τον καιρό: Από ψηλά και από το παρελθόν φαίνεται να καλυτερεύει, από κοντά και στο μέλλον θα γίνει μάλλον χειρότερο. Τι είναι;

Την προηγούμενη εβδομάδα μετρήσεις από δορυφόρο του διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2), ενός δείκτη για το πόσο βρώμικος και ανθυγιεινός είναι ο αέρας, έδειχναν ότι επάνω από την Ιταλία και από τις περιοχές της Κίνας όπου είχε σταματήσει η βιομηχανική δραστηριότητα, σαν να είχε καθαρίσει εντελώς η ατμόσφαιρα. Κάτι γράφτηκε και για ψαράκια που εμφανίστηκαν στα ήρεμα νερά της Βενετίας, αφού είναι δεμένα τα κάθε λογής πλεούμενα, και γράφτηκε το αφελές ότι τάχα έφερε και ένα καλό ο COVID-19.

Η αλήθεια όμως μάλλον βρίσκεται στο εντελώς αντίθετο. Και θα μπορούσε να κωδικοποιηθεί κάπως έτσι:

• Η θάλασσα γύρω από τη Βενετία έπαψε να είναι θολή αφού δεν την οργώνουν τα διάφορα πλοιάρια, αλλά δεν καθάρισε κιόλας, κάθε άλλο. Και ποιος θα έχει για καιρό το μυαλό στην Ιταλία να σκεφθεί τη διαφάνεια των νερών της Βενετίας και πώς να τη διατηρήσει;

• Οσο θα μένουν οι άνθρωποι κλεισμένοι στα σπίτια τους, οι οικονομίες των κρατών θα πηγαίνουν όλο και χειρότερα.

• Αυτό σημαίνει ότι η παραμονή και η επιμονή του ιού για καιρό θα εξασθενήσει την τάση για επενδύσεις από τις εταιρείες και από τα κράτη σε προγράμματα για τη μείωση των εκπομπών βλαβερών αερίων.

• Για παράδειγμα, ο (δισεκατομμυριούχος) τσέχος πρωθυπουργός Αντρέι Μπαμπίς δήλωσε στις 16 Μαρτίου ότι θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ενωση να ξεχάσει τον στόχο για μηδέν ρύπους το 2050 και να κοιτάξει τι θα κάνει με τον ιό.

Και η ακόμη πιο κυνική σκέψη θα είναι πως αφού ο κόσμος μένει μέσα, τι να τον κάνει και τον καθαρό αέρα! Εναν αέρα που όσο οι άνθρωποι θα μένουν αναγκαστικά μέσα, το να είναι μόνιμα καθαρός θα έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Με προτεραιότητα το να συνέλθουν οι εταιρείες από τη… γρίπη που τις χτύπησε.

Το γραφείο σπίτι και το σπίτι γραφείο



Ξαφνικά μέσα στον Μάρτιο πολλαπλασιάστηκαν όσοι θα εργάζονται από το σπίτι και χωρίς ακόμη να φαίνεται το τέλος αυτής της προσωρινής αλλαγής. Αν όμως είναι κάτι τόσο καλό η εργασία από το σπίτι και για την εταιρεία και για τον υπάλληλό της, αυτό θα μπορούσε να καθιερωθεί, και μάλιστα για πολλά επαγγέλματα;

Να βλέπεις τα παιδιά σου περισσότερες ώρες, να μην έχεις να κατέβεις ή να ανέβεις έναν επικίνδυνο και συχνά αδιάβατο δρόμο, όπως αυτός δίπλα στον Κηφισό, να μη χρειάζεται να ψάχνεσαι για το τι θα φορέσεις την άλλη ημέρα… Και να έχεις απομακρυνθεί από τη θορυβώδη ομήγυρη των απέραντων γραφείων χωρίς τοίχους, με τους εργαζομένους εντελώς «χύμα» στον ίδιο χώρο, να αδυνατούν να συγκεντρώσουν το μυαλό τους; Και ο εργοδότης σου να έχει λιγότερα έξοδα για τη λειτουργία των χώρων, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα γραφεία; Ολοι ευχαριστημένοι;

Οχι, λένε κάποιοι μελετητές του θέματος. Μπορεί μια μελέτη του «Quarterly Journal of Economics», Volume 130, Τεύχος 1, Φεβρουάριος 2015, σχετικά με ένα γραφείο ταξιδίων στην Κίνα που απασχολούσε 16.000 υπαλλήλους, να είχε κάνει μεγάλη εντύπωση με τα ευρήματά της, αλλά η εφαρμογή της σε άλλες εταιρείες στη συνέχεια έδωσε άλλα αποτελέσματα. Επί εννέα μήνες δόθηκε η ευκαιρία σε όποιον υπάλληλο ήθελε να εργάζεται από το σπίτι του. Παρατηρήθηκε αύξηση της απόδοσης κατά 13% (9% για περισσότερη εργασία χωρίς διακοπές στο ωράριο και άδειες λόγω ασθενείας, +4% για περισσότερες κλήσεις λόγω του πιο ήσυχου περιβάλλοντος).

Στο τέλος όμως λίγοι παραπάνω από τους μισούς ήθελαν να εργάζονται από το σπίτι! Παράξενο; Οχι, όπως απέδειξαν νεότερες μελέτες. Η τηλεργασία, γνωστή πλέον με το αρκτικόλεξο WFH (Working from home), βάσει μετρήσεων που ακολούθησαν φαίνεται πως έχει και πολλά μειονεκτήματα:

• Δεν είναι το ίδιο αποτελεσματική η ομαδική δουλειά όταν επιχειρείται εξ αποστάσεως. Οσο και αν φαίνεται παράδοξο, περισσότερα ηλεκτρονικά μηνύματα σχετικά με ένα σχέδιο ανταλλάσσονται όταν οι υπάλληλοι βρίσκονται μέσα στην επιχείρηση παρά διασκορπισμένοι άλλος εδώ και άλλος εκεί.

• Αισθάνονται περισσότερο απομονωμένοι αλλά και πιεσμένοι για περισσότερες ώρες μέσα στην ημέρα.

• Εκτιμάται καλύτερα η απόδοσή τους όταν βρίσκονται στον χώρο εργασίας και δεν έχουν την αίσθηση ότι παραγκωνίζονται.

• Κοιμούνται καλύτερα (!) όσοι εργάζονται κανονικά στο ωράριό τους και μετά φεύγουν για το σπίτι, σε αντίθεση με αυτούς που έχουν στο σπίτι τον φορητό υπολογιστή, ακόμη και δίπλα στο κρεβάτι τους.

Γι’ αυτό εταιρείες όπως η Yahoo, η Bank of America, η IBM και άλλες σε Αυστραλία και Ευρώπη γύρισαν στο «working side-by-side» ή αλλιώς: «σε θέλω δίπλα μου», που τώρα όμως πάει να ανατραπεί με τη βία.

Εργαστήρια στον πάγο

Τα μηνύματα σχετικά με την έρευνα σχεδόν σε κάθε τομέα της επιστήμης είναι άσχημα αυτόν τον καιρό. Οι στροφές έχουν κατέβει στο ελάχιστο δυνατόν. Οχι μόνον συνέδρια και ταξίδια έχουν ματαιωθεί, αλλά και πολύτιμα πειραματόζωα θανατώνονται γιατί δεν υπάρχει αρκετό προσωπικό που να μπαίνει στα εργαστήρια για να τα φροντίζει. Από τη δύσμοιρη Βόρεια Ιταλία μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τη σφαγή των ποντικών ακολουθεί και η ψύξη των μικροβίων.

Στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν μελετούν τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών από το 1988. Εχουν παρακολουθήσει το πώς εξελίχθηκαν, από τότε μέχρι σήμερα, 73.000 γενεές του γνωστού Escherichia coli και ήξεραν πολύ καλά πως με την εμφάνισή του ο COVID-19 θα πολλαπλασιαζόταν εκθετικά, δηλαδή θα είχε καταρρακτώδη άνοδο ο πληθυσμός του, άρα και διάδοση.

Τώρα το πολύτιμο και ήδη 32 ετών πείραμα για να μην καταστραφεί θα χρειαστεί να σταματήσει, προσωρινά, κατεβάζοντας σημαντικά τη θερμοκρασία, κανείς δεν ξέρει έως πότε.

Στο CERN, όπου γίνονται εργασίες για την αναβάθμιση του επιταχυντή, οι εργασίες προχωρούν με μαρτυρικά αργό ρυθμό. Κάποιος τεχνικός επιθεωρεί, για παράδειγμα, τα κυκλώματα ενός τεράστιου μαγνήτη, με κάμερα στέλνει εικόνα έξω και από εκεί άλλος άνθρωπος προσπαθεί να καταλάβει τι πρέπει να γίνει, αφού δεν μπορούν να είναι και να εργάζονται μαζί.

Υποχρεώσεις εργαστηρίων για παράδοση αποτελεσμάτων και αιτήσεις για νέες χρηματοδοτήσεις έχουν γίνει μαλλιά κουβάρια και τα χάπια φαρμάκων υπό δοκιμήν στέλνονται με το ταχυδρομείο στους εθελοντές και ο Θεός βοηθός. Το πλοίο «Πολικός Αστέρας», που θα μελετούσε την κλιματική αλλαγή από τον Βόρειο Πόλο, δεν μπορεί προς το παρόν να στελεχωθεί με τους απαραίτητους ανθρώπους.

Οι ερευνητές θα αναγκαστούν να αλλάξουν πολλά. Ισως λιγότερα πειράματα με ζώα, περισσότερα με προσομοιώσεις στον υπολογιστή, λιγότερο φιλόδοξα προγράμματα με ανθρώπους εθελοντές. Ενας παρατεταμένος χειμώνας με άγνωστες τη διάρκεια και τις επιπτώσεις του προβλέπεται για την έρευνα σε όλον τον κόσμο.

Νέα κατάσταση, νέες συνήθειες

Αν λοιπόν ο εγκλεισμός που είναι ήδη εδώ θελήσει να μη φύγει και τόσο γρήγορα, σε τι θα μπορούσε να μας αλλάξει; Και θα ήταν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο;

Μήπως θα ανακαλύψουν περισσότεροι τα ψώνια με τη βοήθεια του Διαδικτύου; Και όταν όλα επιστρέψουν στην προηγούμενη κατάσταση, οι πελάτες μετά τον παρατεταμένο εγκλεισμό τους μήπως δεν θα επιστρέψουν πλέον στα μαγαζιά του λιανεμπορίου; Μια πολύ φρέσκια εργασία (Environ. Sci. Technol. (2020) pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/acs.est.9b06252) που δημοσιεύθηκε μόλις τον Φεβρουάριο, μεταξύ άλλων, διαπίστωνε ότι το ενεργειακό αποτύπωμα είναι μεγαλύτερο για ψώνια από ένα μαγαζί σε σύγκριση με τις παραγγελίες που έρχονται στο σπίτι, και αυτές είναι πιο επιβαρυμένες από εκείνες που σε ειδοποιούν και πηγαίνεις να παραλάβεις το δέμα σου με δικό σου τρόπο (με τα πόδια, με το μηχανάκι ή έστω με το αυτοκίνητο). Και θα πηγαίνουμε να τα παραλαμβάνουμε (αφού αυτός είναι ο πιο φιλικός προς το περιβάλλον τρόπος!) φορώντας πλέον μόνιμα τη μάσκα (ίσως και υποχρεωτικά;), που θα μας προφυλάσσει από κάθε τύπου αιωρούμενο κίνδυνο και τους άλλους από εμάς; Μήπως και αυτό έχει γίνει ήδη αποδεκτό;

Και με τα σχολεία τι θα γίνει; Αν η σχολική χρονιά δεν παραταθεί ακριβώς ισόχρονα με τον χρόνο κλεισίματος του κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος και θεωρηθεί ότι «βγήκε» με αυτά τα υποτιθέμενα διαδικτυακά και σίγουρα πολύ πρόχειρα μαθήματα, τότε όσοι διδάσκουν δεν θα πρέπει να αισθανθούν εντελώς εξουδετερωμένοι; Και αν έστω η πανδημία αυτή περάσει κάποτε, δεν θα πρέπει να γίνουν άλλα σχέδια για να είναι άτρωτη η εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες για την επόμενη, έστω και τοπική, επιδημία;

Οργανωμένοι στο Διαδίκτυο

Ο COVID-19 δεν κατεβάζει μόνο μετοχές εταιρειών αλλά κάποιων τις ανεβάζει. Στις κερδισμένες θα πρέπει να καταχωρηθούν όσες προσφέρουν τη δυνατότητα για συσκέψεις πολλών ανθρώπων με την βοήθεια πακέτων λογισμικού. Κάποια από αυτά προσφέρονται εντελώς δωρεάν και κάποια είναι επί πληρωμή. «Οχι, δεν είμαι ρομπότ» θα σκεφθούν κάποιοι, αλλά μερικά πράγματα με αυτά τα πακέτα παίρνουν και τη μορφή μιας τέτοιας επικοινωνίας. Σε κάνουν και λίγο σούπερμαν καθώς οργανώνεις, παρακολουθείς, συμμετέχεις, όλα από μακριά.

Είτε σου αρέσει η τηλεργασία είτε όχι, τώρα που κλείνουν οι άλλοι δρόμοι μένει το να τα λες από μακριά. Οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι αυτό γίνεται εύκολα με τον Messenger του Facebook. Σήμερα όμως αυτό θεωρείται αρκετά πρωτόγονος τρόπος.

Zoom, Slack, Zoho. Να τα ονόματα που θα βρεθούν στις οθόνες των υπολογιστών στους επόμενους μήνες. Το Zoom αυτή τη στιγμή έχει τα πρωτεία. Μια πλατφόρμα-διαμεσολαβητής, που επιτρέπει βιντεο-επικοινωνία, συναντήσεις πραγματικού χρόνου, συνομιλίες με πολλούς ταυτόχρονα και σε σύνδεση με τα κινητά. Με το ξέσπασμα της επιδημίας οι μετοχές του ανέβηκαν 12% από την πρώτη ημέρα.

Σοβαρός και ανερχόμενος ανταγωνιστής του το Slack. Που προσφέρει στιγμιαίες συνδέσεις με πολλούς, αρκετά κανάλια επικοινωνίας, ειδοποιήσεις ακόμη και για όσα μηνύματα ανταλλάσσονται και περιέχουν λέξεις που έχεις επισημάνει ότι σε ενδιαφέρουν!

Το Zoho είναι πιο απλό από τα άλλα δύο και πιο εύκολο στην εκμάθησή του. Προσφέρεται και σε μια έκδοση για τρία άτομα εντελώς δωρεάν.

https://www.tovima.gr/2020/04/04/society/kai-an-o-egkleismos-kratouse-arketous-mines-2/