Η χορτοφαγία δεν ευθύνεται για την κατάθλιψη των βίγκαν

Σπύρος Μανουσέλης

Η επιλογή να είναι κανείς χορτοφάγος σε μια κοινωνία διατροφικής αφθονίας μπορεί να εξηγηθεί επαρκώς καταφεύγοντας σε διάφορα ηθικοπολιτικά, πολιτισμικά, ιατρικά ή θρησκευτικά επιχειρήματα και συνήθως δικαιολογείται προσφεύγοντας σε έναν συνδυασμό από τέτοια επιχειρήματα. 

Πάντως, η επιλογή ενός ή περισσότερων ανθρώπων για μια ήπια ή αποκλειστικά χορτοφαγική διατροφή, όταν αυτή δεν εξαρτάται από έξωθεν γεωγραφικούς και διατροφικούς παράγοντες ή από σοβαρά υγειονομικά αίτια, αποτελεί κατά κανόνα την ψυχολογική και πολιτισμική αντίδραση στην εκμετάλλευση των ζώων από έναν νοήμονα οργανισμό που, από βιολογικής κατασκευής, ήταν και παραμένει παμφάγος.

Ωστόσο, η χορτοφαγία δεν είναι μια ενιαία και ομοιόμορφη διατροφική πρακτική, αφού ενδέχεται να είναι ακραιφνής χορτοφαγία ή βιγκανισμός (veganism) -όταν οι χορτοφάγοι αποκλείουν από τη διατροφή τους εκτός από το ζωικό κρέας, τα ψάρια, τα πουλερικά, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά και το μέλι- ή, εναλλακτικά, για πιο ευέλικτη χορτοφαγία (vegetarianism)-όταν εκτός από φυτικά προϊόντα και φρούτα, οι χορτοφάγοι τρώνε αυγά ή/και γαλακτοκομικά αλλά όχι πουλερικά και ψάρια ή, εναλλακτικά, τρώνε ψάρια αλλά όχι γαλακτοκομικά.

Ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για ακραία ή πιο ευέλικτη χορτοφαγία, ως μαζικό κοινωνικό φαινόμενο η χορτοφαγία αποτελεί αντικείμενο επιστημονικών διενέξεων και ερευνών, τουλάχιστον από το 1847, όταν στη Μεγάλη Βρετανία ιδρύθηκε η «Vegetarian factory», η πρώτη χορτοφαγική εταιρεία. Πάντως, από τότε ήταν σαφές ότι δεν πρόκειται απλώς για μια διατροφική επιλογή, αλλά για την επιλογή ενός εναλλακτικού, πιο υγιεινού τρόπου ζωής.

Πόσο όμως υγιεινή μπορεί να είναι η επιλογή της χορτοφαγίας, όταν προκαλεί σοβαρά ψυχοσωματικά προβλήματα στους χορτοφάγους; Για παράδειγμα, εκτός από τις διατροφικές ανεπάρκειες, έχουν διαπιστωθεί αρκετά συχνά και καταθλιπτικές συμπεριφορές που συνδέονται με τις πιο ακραίες μορφές χορτοφαγίας.


Τι μας αποκαλύπτει η έρευνα από τη Βραζιλία;



Πρόσφατα δημοσιεύτηκαν στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Affective Disorders» τα συμπεράσματα μιας μεγάλης έρευνας στη Βραζιλία, μια από τις πιο κρεοφαγικές χώρες της Αμερικής, που έδειξε ότι όσοι ή όσες ακολουθούσαν αποκλειστικά χορτοφαγική δίαιτα παρουσίαζαν διπλάσιες πιθανότητες να βιώσουν καταθλιπτικές διαταραχές σε σύγκριση με τα άτομα που τρώνε κρέας, ψάρια και πουλερικά.

Η νέα βραζιλιάνικη έρευνα βασίστηκε στα δεδομένα που συνέλεξε από 14.216 ενήλικα άτομα, ηλικίας μεταξύ 35 και 74 ετών, στα οποία ζήτησαν να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τις ακριβείς διατροφικές τους συνήθειες για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα και τα καταθλιπτικά επεισόδια που ενδεχομένως είχαν βιώσει αυτή τη χρονική περίοδο. Πάντως, η συσχέτιση της χορτοφαγίας με την κατάθλιψη προέκυψε από τη σχέση του αριθμού των καταθλιπτικών χορτοφάγων προς το συνολικό αριθμό των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, λαμβάνοντας υπόψη και τους διάφορους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα: όπως π.χ. κοινωνικοί δημογραφικοί παράγοντες, αλκοολισμός, κάπνισμα, φυσική κατάσταση των εθελοντών.

Ενώ για την αποτίμηση της σωματικής υγείας των χορτοφάγων υπολόγισαν, εκτός από τον δείκτη σωματικής μάζας, το αν έπαιρναν συστηματικά τα αναγκαία συμπληρώματα διατροφικών ουσιών και βιταμινών, καθώς και τις όποιες αλλαγές στις διατροφικές τους συνήθειες τους τελευταίους έξι μήνες.

Το πρώτο ανησυχητικό συμπέρασμα ήταν ότι τόσο οι χορτοφάγοι όσο και οι βίγκαν φαίνεται πως εμφανίζουν διπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν καταθλιπτικές κρίσεις από τους παμφάγους Βραζιλιάνους της ίδιας ηλικίας. Ωστόσο, οι ερευνητές που υπογράφουν την έρευνα τονίζουν ότι, παρά τις ενδείξεις για κάποια συσχέτιση μεταξύ χορτοφαγικών διατροφικών ηθών και καταθλιπτικών επεισοδίων, δεν είναι καθόλου σαφές αν υπάρχει πράγματι σχέση αιτίας-αιτιατού ανάμεσα σε αυτά τα δύο φαινόμενα, δηλαδή της διατροφής και της κατάθλιψης. «Οι διατροφικές ελλείψεις από μόνες τους δεν εξηγούν αυτή τη συσχέτιση. Η φύση τής μεταξύ τους σύνδεσης δεν είναι ακόμη σαφής και χρειάζονται περαιτέρω έρευνες για να αποσαφηνιστεί η όποια αιτιακή σχέση μεταξύ τους», όπως γράφουν στα συμπεράσματα του σχετικού άρθρου.

Βέβαια, εδώ και χρόνια, κάποιες ιατρικές έρευνες έδειξαν ότι υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να εκδηλώνουν καταθλιπτικά επεισόδια τα άτομα με διατροφικές ελλείψεις και οι ηλικιωμένοι βίγκαν, λόγω έλλειψης ορισμένων πεπτικών ουσιών και βιταμινών (π.χ. σίδηρος, βιταμίνη Β9 και κοβαλαμίνη ή βιταμίνη Β12 κ.ά.).

Παρ’ όλα αυτά, η κατά τα άλλα συστηματική έρευνα δεν συμπεριέλαβε τους κοινωνικούς παράγοντες που σίγουρα επηρεάζουν την ψυχολογική κατάσταση των ενήλικων Βραζιλιάνων βίγκαν. Σε μια χώρα όπου η κρεοφαγία αποτελεί τον γαστρονομικό κανόνα, η μειοψηφική συμπεριφορά των χορτοφάγων αποτελεί αιτία κοινωνικού αποκλεισμού και οδυνηρής απομόνωσης, που ασφαλώς συμβάλλουν στην εκδήλωση των καταθλιπτικών συμπεριφορών των χορτοφάγων περισσότερο από τη διατροφή τους.

 

https://www.efsyn.gr/epistimi/epistimonika-nea/365591_i-hortofagia-den-eythynetai-gia-tin-katathlipsi-ton-bigkan