H «εκκωφαντική» σιωπή των ανηχωικών θαλάμων της Θεσσαλονίκης
«Oταν τον είχε επισκεφθεί ο ανιψιός μου, ήταν τότε έξι-επτά χρονών, τρόμαξε με το που μπήκε, αισθάνθηκε φοβερή δυσφορία, τον συγκρατήσαμε να μη βάλει τα κλάματα». Αυτή είναι η πιο χαρακτηριστική εμπειρία που είχε να μοιραστεί για τον ανηχωικό θάλαμο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ο κ. Τραϊανός Γιούλτσης, καθηγητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ και ένας εκ των υπευθύνων του θαλάμου.
Θέλμα Χατζηαθανασίου – kathimerini.gr
Με τη δυσφορία του μικρού αγοριού συμπάσχω. Οταν επισκέφθηκα τον θάλαμο -ο οποίος παραπέμπει περισσότερο σε δυστοπική σκηνή από ταινία φαντασίας παρά σε εργαστήριο πανεπιστημιακού κάμπους – μπορεί μεν να μην έβαλα τα κλάματα, αλλά αισθανόμουν μία πίεση στο κεφάλι, σαν να βρίσκομαι σε αεροπλάνο. Και ο λόγος είναι απλός, όπως εξηγεί ο κ. Γιούλτσης: ο θάλαμος επηρεάζει και το ακουστικό κύμα.
Βέβαια, βασικός σκοπός αυτού του είδους των θαλάμων, ο αριθμός των οποίων στην Ελλάδα είναι μετρημένος στα δάχτυλα του ενός χεριού, είναι πολύ πιο σύνθετος. Επιχειρώντας να τον απλοποιήσει, η κ. Γεωργία Ρεμπούτσικα, διευθύνουσα σύμβουλος του Εθνικού Συστήματος Υποδομών Ποιότητας (ΕΣΥΠ), εξηγεί στην «Κ» ότι ο ανηχωικός θάλαμος χρησιμοποιείται για μετρήσεις ελεύθερου πεδίου. Μετρήσεις δηλαδή, που πρέπει να υλοποιηθούν χωρίς την παρεμβολή των ακουστικών κυμάτων από ανάκλαση.
Στόχος των μετρήσεων, σημειώνει η κ. Ρεμπούτσικα, είναι η μελέτη των ακουστικών ιδιοτήτων διαφόρων αντικειμένων και οργάνων, όπως ηχεία, μικρόφωνα και διάφορες ηχητικές πηγές. Τέτοιου είδους μετρήσεις πραγματοποιούνται στον δεύτερο ανηχωικό θάλαμο της Θεσσαλονίκης, στο Ελληνικό Ινστιτούτο Μετρολογίας, το οποίο λειτουργεί υπό την «ομπρέλα» του ΕΣΥΠ. Από την άλλη πλευρά, ο θάλαμος στο ΑΠΘ αφορά κυκλώματα υψηλών συχνοτήτων, όπου γίνονται μετρήσεις οποιασδήποτε συσκευής μπορεί να δουλεύει στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, όπως κεραίες και διατάξεις για τις προηγμένες ασύρματες επικοινωνίες (π.χ. 5G).
Για ένα πείραμα, πέρα από τη σχεδίαση και την κατασκευή της διάταξης, η μέτρηση μπορεί να διαρκέσει από μερικά λεπτά έως κάποιες ώρες. Το κόστος των πειραμάτων διαφέρει ανάλογα με το πόσο εξειδικευμένα είναι. Για τον θάλαμο του ΑΠΘ μπορεί να ξεκινήσει από μερικές εκατοντάδες ευρώ και να ξεπεράσει τα 1.000 ευρώ. Πάντως, ο κ. Γιούλτσης τονίζει χαρακτηριστικά ότι «δεν ξέρει πόσες φορές» έχει αποσβεστεί το κόστος της δημιουργίας του θαλάμου από την ολοκλήρωσή του προ δεκαπενταετίας. Τότε, για το στήσιμό του -που διήρκεσε περίπου δύο χρόνια – χρειάστηκαν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Ενδεικτικά, μόνο το κύριο όργανο μέτρησης, ο αναλυτής κυκλωμάτων, στοίχισε 100.000 ευρώ.
Οι τοίχοι του ανηχωικού θαλάμου στο ΕΙΜ μοιάζουν με μαξιλάρια. Αντιθέτως, στο ΑΠΘ είναι επικαλυμμένοι με ένα υλικό σπογγώδες σε αίσθηση και με σχήμα πυραμίδας.
Η συμβολή
Στους δύο θαλάμους της Θεσσαλονίκης ανατίθενται πειράματα και διακριβώσεις από εταιρείες και συνεργάτες. Ο θάλαμος στο ΕΙΜ, το οποίο είναι η «κεφαλή» του εθνικού μετρολογικού συστήματος, έχει πολύ υψηλές προδιαγραφές για τις διακριβώσεις και λειτουργεί σε εξαιρετικά χαμηλές συχνότητες. Από την άλλη πλευρά, ο χώρος του ΑΠΘ λειτουργεί σε συχνότητες άνω των 500 Μεγαχέρτζ και εξυπηρετεί παράλληλα το διδακτικό έργο, αφού διατίθεται και για ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Παρότι η συμβολή των ανηχωΐκών θαλάμων είναι σημαντική και απαραίτητη, ο μικρός αριθμός τους στη χώρα δικαιολογείται από το περιορισμένο μέγεθος της ελληνικής βιομηχανίας. «Υπάρχει σαφέστατα ένα μέρος βιομηχανικής δραστηριότητας, αλλά δεν μπορούμε να συγκριθούμε με χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, ακόμη και με την Ολλανδία, ως προς το μέγεθος του εξοπλισμού που χρειάζεται να μετρηθεί», υποστηρίζει ο κ. Γιούλτσης.
Πώς λειτουργεί
Ο ανηχωικός θάλαμος είναι ένας εξειδικευμένος χώρος, ακουστικά απομονωμένος από το εξωτερικό περιβάλλον, με υλικά που απορροφούν τα ακουστικά κύματα που προσπίπτουν σε αυτά. Όταν μιλάμε, για παράδειγμα, ο ήχος της φωνής μας ανακλάται από όλες τις επιφάνειες γύρω μας. Εντός του θαλάμου, όμως, οι ανακλάσεις των ακουστικών κυμάτων στα τοιχώματα είναι αμελητέες, καθώς διαφορετικά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρόβλημα στην ακρίβεια της μέτρησης.
«Ανάμεσα σε αυτές τις πυραμίδες δημιουργούνται πολλαπλές ανακλάσεις. Σε κάθε μία από αυτές αποσβέννυται το κύμα και επιστρέφει πάρα πολύ εξασθενημένο», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Γιούλτσης.
Η επικάλυψη των τοίχων είναι αντίστοιχη με τα στούντιο ηχογράφησης. Τα υλικά που επιλέγονται παρουσιάζουν αγωγιμότητα (πρόκειται συνήθως για κάποιες μορφές άνθρακα, ενδεχομένως φερίτες για χαμηλές συχνότητες), ενώ ανάλογα με τον σκοπό που εξυπηρετούν οι θάλαμοι, διαφέρουν ως προς το σχήμα και τη γεωμετρία τους. Για παράδειγμα, οι τοίχοι του θαλάμου στο ΕΙΜ μοιάζουν με μαξιλάρια. Αντιθέτως, στο ΑΠΘ είναι επικαλυμμένοι με ένα υλικό σπογγώδες σε αίσθηση και με σχήμα πυραμίδας. «Ανάμεσα σε αυτές τις πυραμίδες δημιουργούνται πολλαπλές ανακλάσεις. Σε κάθε μία από αυτές αποσβέννυται το κύμα και επιστρέφει πάρα πολύ εξασθενημένο», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Γιούλτσης.
Η δυσφορία
Ο διασημότερος ανηχωικός θάλαμος είναι κατά πάσα πιθανότητα αυτός της Microsoft, στο Ρέντμοντ της Ουάσιγκτον. Το τσιμεντένιο δωμάτιο κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ Γκίνες ως το πιο ήσυχο μέρος του κόσμου, καθώς εκεί μπορεί κανείς να ακούσει τον παλμό του, το αίμα του να κυλά, ακόμα και τον ήχο που κάνουν τα οστά του καθώς κινείται. Αν μείνει για παρατεταμένο διάστημα, όμως, ο επισκέπτης ακούει ένα κουδούνισμα και χάνει την ισορροπία του.
Η «εκκωφαντική» αυτή ησυχία υπάρχει και στους θαλάμους υψηλότερων συχνοτήτων, όπου η έλλειψη ηχούς δημιουργεί μία παράξενη αίσθηση αποπροσανατολισμού, πολύ ηπιότερη βέβαια από τον θάλαμο της Microsoft. Παράλληλα, μπορεί να προκαλέσει δυσφορία λόγω της κλειστοφοβίας και της αλλαγής θερμοκρασίας που ενδεχομένως υπάρχει σε έναν μικρότερο χώρο. Σίγουρα πάντως, η δυσφορία του μικρού παιδιού ήταν δικαιολογημένη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το blog TEO O ΜΑΣΤΟΡΑΣ ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει σχετικά σε άρθρα που αναδημοσιεύονται από διάφορα ιστολόγια. Δημοσιεύονται όλα για την δική σας ενημέρωση.