Σχετικά με την «υπερπανσέληνο» του Νοεμβρίου

Στις 5 Νοεμβρίου θα δούμε την μεγαλύτερη Πανσέληνο του έτους με φαινόμενη διάμετρο 33,37′, περίπου 8% μεγαλύτερη από την μέση διάμετρο των 31′ λεπτών του τόξου.

Όπως έχουμε ξαναγράψει, ο όρος υπερπανσέληνος δεν είναι επιστημονικός όρος. Επινοήθηκε το 1979 από τον αστρολόγο Richard Nolle, γεγονός που από μόνο του προκαλεί δυσφορία. Ο Nolle θεώρησε ότι έχουμε υπερπανσέληνο όταν τυχαίνει η Σελήνη να βρίσκεται περίπου στο 90% της πλησιέστερης απόστασής της από τη Γη.

Κατά μέσο όρο, η Σελήνη απέχει περίπου 384.000 χιλιόμετρα από τη Γη (μια απόσταση που μετράται από τα κέντρα των δύο σωμάτων). Στις 5 Νοεμβρίου η Σελήνη θα βρίσκεται σε απόσταση 356.980 χιλιομέτρων από τη Γη στην κοντινότερη απόσταση από τη Γη σε σχέση με την προηγούμενη Πανσέληνο στις 7/10/25 και τις επόμενες δύο στις 4/11/25 και 3/1/26. Αυτή η απόσταση προσεγγίζει κατά 99,7% το περίγειο – την μικρότερη απόσταση της Σελήνης από τη Γη.

Αύριο λοιπόν η Σελήνη θα βρίσκεται 27.000 χιλιόμετρα πιο κοντά από την μέση απόσταση. Μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο αντιληπτό; Τεχνικά, ναι. Το μέγεθος της Σελήνης στον ουρανό εξαρτάται από το φυσικό της μέγεθος και την απόστασή του από τη Γη. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να φαίνεται 7-8% μεγαλύτερη στον ουρανό από τον μέσο όρο, κάτι που αρκεί για να το διακρίνει το μάτι σας. Αλλά δεν υπάρχει κάποιο μέτρο σύγκρισης – το προηγούμενο βράδυ, η Σελήνη ήταν μόνο λίγο πιο μακριά (περίπου 1.000 χιλιόμετρα), επομένως η αλλαγή από νύχτα σε νύχτα είναι μικρή και δύσκολο να διακριθεί. Ακόμη χειρότερα, συγκρίνουμε το μέγεθος χρησιμοποιώντας μόνο τη μνήμη μας, και η μνήμη είναι διαβόητα αναξιόπιστη κάτω από τέτοιες συνθήκες. Αν προσπαθήσετε να θυμηθείτε την τελευταία φορά που είδατε πανσέληνο, θα ήταν τουλάχιστον πριν από έναν περίπου μήνα, αν όχι αρκετούς μήνες πριν, κάτι που κάνει τη μνήμη ακόμα πιο θολή.

Υπενθυμίζεται ότι η πανσέληνος φαίνεται λαμπρότερη κατά περίπου 15% όταν η Σελήνη βρίσκεται στο περίγειο, σε σχέση με την πανσέληνο όταν η Σελήνη στη μέση απόστασή της από τη Γη. Αλλά ούτε αυτό γίνεται αντιληπτό. Τα μάτια μας δεν ανταποκρίνονται στο φως γραμμικά, με αποτέλεσμα μια διαφορά 15% στην ουσία να μην γίνεται αντιληπτή.

● Γιατί η Πανσέληνος της 5ης Νοεμβρίου αναφέρεται και ως Φεγγάρι του Κάστορα;
Διότι αυτή την εποχή, στην Βόρεια Αμερική οι κάστορες γίνονται ιδιαίτερα δραστήριοι στην κατασκευή των χειμερινών φραγμάτων τους και προετοιμάζονται για την έλευση του χειμώνα. Ο κάστορας είναι νυκτόβιος και εργάζεται κάτω από το φως του φεγγαριού. Την ίδια εποχή οι ινδιάνοι και αργότερα οι άποικοι έστηναν παγίδες για κάστορες πριν παγώσουν τα νερά.
● Γιατί η Πανσέληνος της 5ης Νοεμβρίου αναφέρεται και ως «πορτοκαλί υπερΠανσέληνος» ;
Επειδή θα παρατηρηθεί το γνωστό φαινόμενο της σκέδασης του φωτός από την ατμόσφαιρα της Γης, όπως συμβαίνει κάθε φορά που η Σελήνη (ή ο Ήλιος) βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα. Επομένως η ονομασία πορτοκαλί, ειδικά για κάποια Πανσέληνο δεν έχει κανένα νόημα.

Αύριο, μετά τις 6 μ.μ. κοιτάξτε ανατολικά χαμηλά στον ουρανό και θα δείτε ένα γεμάτο φεγγάρι να ανέρχεται στον νυχτερινό ουρανό. Η Πανσέληνος δεν χρειάζεται το πρόθεμα υπέρ για να εντυπωσιάσει. Προκαλεί πάντα θαυμασμό και έμπνευση, είτε μπορούμε να διακρίνουμε είτε όχι τις ελάχιστες διαφορές στο μέγεθος και την λαμπρότητά της. Αρκεί να μην έχει συννεφιά και βροχές.

Η θέση της Σελήνης στον αττικό ουρανό λίγο μετά τις 6:00 μ.μ.

πηγές: αστρονομικό ημερολόγιο 2025, εκδόσεις Πλανητάριο Θεσσαλονίκη – earthsky.org 

https://physicsgg.me/2025/11/04/%cf%83%cf%87%ce%b5%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%cf%85%cf%80%ce%b5%cf%81%cf%80%ce%b1%ce%bd%cf%83%ce%ad%ce%bb%ce%b7%ce%bd%ce%bf-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%bd%ce%bf%ce%b5/