Έλληνες βρήκαν πρωτεΐνη για την εξόντωση καρκινικών κυττάρων

Εικόνα καρκινικού κυττάρου με συνεστιακό μικροσκόπιο φθορισμού. Η πρωτεΐνη Chmp4c (πράσινες κουκίδες) εντοπίζεται πάνω στο DNA (μπλε) του κυττάρου για να το βοηθήσει να διαιρεθεί σωστά (Πηγή φωτο: Δρ Ελένη Πετσαλάκη - Δρ Γεώργιος Ζάχος)

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Κρήτης ανακάλυψαν μία νέα πρωτεΐνη που μπορεί να αποτελέσει έναν πιθανό στόχο για τη θανάτωση των καρκινικών κυττάρων, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο επιστημονικό έντυπο Journal of Cell Biology.

Η επιστημονική μελέτη έγινε στο εργαστήριο του αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Δρ Γεωργίου Ζάχου, με πρώτη συγγραφέα τη μεταδιδακτορική ερευνήτρια Δρ Ελένη Πετσαλάκη.

Όπως είναι ήδη γνωστό, τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται (διαιρούνται) συνεχώς και για να επιβιώσουν πρέπει να μοιράζουν το DNA τους με ακρίβεια από το μητρικό κύτταρο στα δύο θυγατρικά κύτταρα.

Ωστόσο, πώς το καταφέρνουν δεν είναι πλήρως κατανοητό.

Οι Δρ Γεώργιος Ζάχος, Δρ Ελένη Πετσαλάκη και η Μαρία Δανδουλάκη ανακάλυψαν μία νέα πρωτεΐνη, την Chmp4c, η οποία είναι απαραίτητη για τη σωστή διαίρεση των καρκινικών κυττάρων.

«Για να εξαπλωθεί ο καρκίνος πρέπει τα καρκινικά κύτταρα να πολλαπλασιάζονται συνέχεια. Απενεργοποιώντας την πρωτεΐνη Chmp4c μπορούμε να προκαλέσουμε σοβαρά λάθη στον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων. Τα λάθη αυτά μπορούν να κάνουν τα καρκινικά κύτταρα μη-βιώσιμα και να εμποδίσουν την εξάπλωση του καρκίνου», εξηγεί ο καθηγητής Δρ Γεώργιος Ζάχος.

«Η ανακάλυψη νέων πρωτεϊνών που είναι απαραίτητες για τη διαίρεση των καρκινικών κυττάρων είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς θα μας βοηθήσει στην κατανόηση της λειτουργίας των καρκινικών κυττάρων με απώτερο στόχο τη θανάτωσή τους. Στην μελέτη μας, βρήκαμε ότι η πρωτεΐνη Chmp4c είναι απαραίτητη για το σωστό διαχωρισμό των χρωμοσωμάτων κατά τη διάρκεια της κυτταρικής διαίρεσης των καρκινικών κυττάρων. Συγκεκριμένα, βρήκαμε ότι η Chmp4c είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του spindle checkpoint καθώς η ίδια ευθύνεται για το σωστό εντοπισμό κι άλλων spindle checkpoint πρωτεϊνών στους κινητοχώρους των χρωμοσωμάτων προκειμένου να πραγματοποιηθεί σωστά ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων», προσθέτει η Δρ Ελένη Πετσαλάκη.

Μιλώντας στο in.gr η Δρ Πετσαλάκη εξηγεί ότι, η ανακάλυψη της πρωτεΐνης έγινε μετά από πειράματα που πραγματοποίησε η επιστημονική ομάδα σε καλλιέργειες ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων.

«Κατά τη διάρκεια των πειραμάτων μας, παρατηρήσαμε αναπάντεχα στο συνεστιακό μικροσκόπιο, ότι η πρωτεΐνη Chmp4c εντοπίζεται πάνω στα χρωμοσώματα κατά την προμετάφαση, δηλαδή στην αρχή της κυτταρικής διαίρεσης. Αυτή η σημαντική παρατήρηση μας έδωσε το έναυσμα να μελετήσουμε περαιτέρω το ρόλο της στη διαίρεση των καρκινικών κυττάρων», διευκρινίζει η ερευνήτρια. Αναφερόμενη στην συνέχιση της μελέτης, η Δρ Πετσαλάκη εξηγεί ότι «κύριος στόχος του εργαστηρίου μας είναι η μελέτη των μοριακών μηχανισμών που κρύβονται πίσω από τη διαίρεση των καρκινικών κυττάρων. Ο καρκίνος αποτελείται από κύτταρα τα οποία διαιρούνται ανεξέλεγκτα και μοιράζουν τα χρωμοσώματά τους στα δυο θυγατρικά κύτταρα. Λάθη στο διαχωρισμό των χρωμοσωμάτων μπορεί να οφείλονται σε εξασθένηση του σημείου ελέγχου της μιτωτικής ατράκτου (mitotic spindle checkpoint), του μηχανισμού δηλαδή που καθυστερεί την έναρξη της ανάφασης έως ότου όλα τα χρωμοσώματα προσδεθούν διπολικά με μικροσωληνίσκους της ατράκτου. Εάν κατανοήσουμε τους μηχανισμούς που τα ίδια τα κύτταρα χρησιμοποιούν για να πολλαπλασιαστούν τότε θα μπορούσαμε να σχεδιάσουμε 'έξυπνες' θεραπείες που στοχεύουν σε πρωτεΐνες των κυττάρων υπεύθυνες για την κυτταρική διαίρεση».

Και υπογραμμίζει ότι «προκειμένου η μελέτη μας να αξιοποιηθεί σε κλινικές δοκιμές, είναι απαραίτητητος ο σχεδιασμός ενός αναστολέα της Chmp4c από κάποια φαρμακευτική εταιρία στο μέλλον. Προκειμένου να σχεδιαστούν νέα φάρμακα είναι απαραίτητη η γνώση πίσω από βασικούς μηχανισμούς της κυτταρικής διαίρεσης και το εργαστήριό μας εστιάζεται στη μελέτη αυτών των μηχανισμών».

Τέλος, δεν αποκλείει η ανακάλυψη της Chmp4c μελλοντικά να μπορέσει να ενσωματωθεί σε κάποιο διαγνωστικό ή θεραπευτικό πρωτόκολλο και να συμβάλλει στη βελτίωση των αντικαρκινικών θεραπειών.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr