Κυριακή 13 Ιουλίου 2025

ΜΙΤ / Η χρήση του ChatGPT μας οδηγεί σε αποβλάκωση; – Τι έδειξε έρευνα


Από την εμφάνιση του ChatGPT σχεδόν πριν από τρία χρόνια, η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις.

Είναι άραγε ένα πολύτιμο εργαλείο για εξατομικευμένη μάθηση ή μια εύκολη «πύλη» στην ακαδημαϊκή απάτη;

Το βασικότερο ζήτημα που τίθεται είναι αν η χρήση της AI οδηγεί σε μια γενικευμένη «αποβλάκωση» δηλαδή, σε μείωση της ικανότητας κριτικής σκέψης. Αν οι μαθητές αρχίσουν να χρησιμοποιούν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης πολύ νωρίς, υπάρχει ο φόβος πως δεν θα αναπτύξουν τις βασικές δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και αυτόνομης σκέψης.

Αλλά ισχύει όντως αυτό; Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη επιστημόνων του MIT, φαίνεται πως ναι.

Η χρήση του ChatGPT για συγγραφή εκθέσεων μπορεί να οδηγήσει σε γνωσιακή έλλειψη και πιθανή μείωση των δεξιοτήτων μάθησης, αναφέρουν οι ερευνητές.

Τι έδειξε η μελέτη του MIT

Η ομάδα του MIT ζήτησε από 54 ενήλικες να γράψουν τρεις εκθέσεις μέσα σε τέσσερις μήνες, χρησιμοποιώντας είτε το ChatGPT, είτε μια μηχανή αναζήτησης, είτε αποκλειστικά τον δικό τους εγκέφαλο (την λεγόμενη «brain-only» ομάδα). Η γνωσιακή εμπλοκή των συμμετεχόντων μετρήθηκε με ανάλυση της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου αλλά και της γλώσσας που χρησιμοποιήθηκε στις εκθέσεις, όπως αναφέρει το The Conversation.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι χρησιμοποίησαν AI εμφάνισαν σημαντικά χαμηλότερη γνωσιακή εμπλοκή. Είχαν επίσης μεγαλύτερη δυσκολία να θυμηθούν αποσπάσματα από τα κείμενά τους και δήλωσαν πως ένιωθαν μικρότερη «ιδιοκτησία» των κειμένων τους.

Στην τέταρτη και τελευταία έκθεση, οι ρόλοι αντιστράφηκαν. Όσοι είχαν χρησιμοποιήσει AI έγραψαν μόνο με το μυαλό τους και το αντίστροφο. Το αξιοσημείωτο; Η απόδοση της ομάδας που πέρασε από την AI στην «brain-only» προσέγγιση ήταν χαμηλή. Δεν κατάφεραν να φτάσουν το επίπεδο εμπλοκής της ομάδας που είχε χρησιμοποιήσει εξ αρχής μόνο τον εγκέφαλό της.

Οι συγγραφείς της μελέτης ερμηνεύουν αυτό ως ένδειξη ότι η μακροχρόνια χρήση AI οδηγεί σε γνωσιακή έλλειψη, δηλαδή ότι όταν κάποιος έχει στηριχθεί υπερβολικά σε εργαλεία τεχντητής νοημοσύνης, δυσκολεύεται μετά να επιστρέψει σε μια πιο απαιτητική, διανοητικά, εργασία.

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι μόνο 18 συμμετέχοντες (έξι ανά ομάδα) ολοκλήρωσαν την τέταρτη φάση, άρα τα ευρήματα είναι προκαταρκτικά και απαιτούν περαιτέρω επιβεβαίωση.

Επιπλέον, ο σχεδιασμός της μελέτης πιθανόν να επηρεάζει τα αποτελέσματα. Η αύξηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας στους συμμετέχοντες που δεν χρησιμοποίησαν AI, ίσως οφείλεται στο ότι εξοικειώθηκαν με το έργο στη διάρκεια των τριών πρώτων εκθέσεων, το λεγόμενο «φαινόμενο εξοικείωσης».

Αντίθετα, η ομάδα με το AI χρησιμοποίησε το μυαλό της μόνο μία φορά στο τέλος.

Το γεγονός ότι η ομάδα «brain-to-AI» χρησιμοποίησε πιο παραγωγικά το ChatGPT στην τέταρτη έκθεση, εξηγείται από το ότι η εργασία αφορούσε θέμα που είχαν ήδη επεξεργαστεί νωρίτερα. Επομένως, θυμόντουσαν καλύτερα το περιεχόμενο και χρησιμοποιούσαν το AI για εμπλουτισμό και επαναδιατύπωση, όχι για αντικατάσταση της σκέψης τους.

Η πρόκληση δεν είναι η AI αλλά οι στόχοι της εκπαίδευσης

Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί και τη δεκαετία του ’70 με τα κομπιουτεράκια. Αντί να τα απαγορεύσουν, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα αύξησαν τη δυσκολία των εξετάσεων. Οι μαθητές δεν χρειάζονταν πλέον να κάνουν αριθμητικές πράξεις στο χέρι, αλλά έπρεπε να επιλύουν πιο σύνθετα προβλήματα, αξιοποιώντας τα εργαλεία.

Το πρόβλημα με την AI σήμερα είναι ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν «ανεβάσει τον πήχη». Συνεχίζουν να απαιτούν τις ίδιες εργασίες, με τα ίδια κριτήρια, όπως έκαναν και πριν την εμφάνιση των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η χρήση της AI μπορεί πράγματι να είναι επιζήμια. Οι μαθητές συχνά εκχωρούν την κριτική τους σκέψη στο εργαλείο.

Αλλά όπως ακριβώς και με τα κομπιουτεράκια, η AI μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιείται για να επιτυγχάνουμε πράγματα που προηγουμένως ήταν αδύνατα, αρκεί να υπάρχει κατάλληλος παιδαγωγικός σχεδιασμός, αναφέρει το The Conversation.

Για παράδειγμα, θα μπορούσε ένας φοιτητής παιδαγωγικής να κληθεί να δημιουργήσει, με τη βοήθεια AI, ένα λεπτομερές σχέδιο μαθήματος, και στη συνέχεια να αξιολογηθεί προφορικά ως προς την παιδαγωγική του αξία.

Μαθαίνουμε να χρησιμοποιούμε την AI, δεν την αποφεύγουμε

Οι νέες γενιές χρειάζονται κριτική και δημιουργική σκέψη, αλλά οι τρόποι που αυτές εκφράζονται αλλάζουν.

Το να γράφει κάποιος έκθεση με στυλό και χαρτί δεν είναι πλέον απόδειξη κριτικής ικανότητας, όπως και η μακροσκελής διαίρεση δεν είναι πια απόδειξη αριθμητικής ευφυΐας.

Το κλειδί είναι να γνωρίζουμε πότε, πού και πώς να χρησιμοποιούμε την AI. Το να κατανοήσουμε ποιες εργασίες μπορούμε να αναθέσουμε στην AI και ποιες απαιτούν τη δική μας σκέψη και δημιουργικότητα, είναι ίσως η σημαντικότερη δεξιότητα του μέλλοντος. 

https://tvxs.gr/news/sci-tech/mit-i-chrisi-toy-chatgpt-mas-odigei-se-apovlakosi-ti-edeixe-ereyna/ 

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Το blog TEO O ΜΑΣΤΟΡΑΣ ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει σχετικά σε άρθρα που αναδημοσιεύονται από διάφορα ιστολόγια. Δημοσιεύονται όλα για την δική σας ενημέρωση.