Ο αείμνηστος Georges Gurvitch (Τζόρτζ Γκούρβιτς) θεωρούσε «συγκλονιστικό να συγκρίνει κάποιος τον Μπακούνιν και τον Προυντόν» και υποστήριξε ότι θα μπορούσε να γραφτεί ένα βιβλίο, με τίτλο Μπακούνιν και Προυντόν, για να δείξει πόσο απέχει, στην πραγματικότητα, ο Μπακούνιν από τον Προυντόν. Αναμφίβολα ο Γκούρβιτς είχε πιστέψει χωρίς να αμφισβητήσει στο παραμικρό τη φήμη του υποστηρικτή αντίληψης της καταστροφικής βίας που ακολουθούσε τον Μπακούνιν. Ο διαπρεπής κοινωνιολόγος απέρριψε ως «αφύσικη» οποιαδήποτε σύγκριση μεταξύ των δύο ανδρών. Προτείνω να κάνω εδώ μια απαραίτητη επαναξιολόγηση αυτού του θέματος.
Πρώτα απ’ όλα, οι δυο τους ήταν σύγχρονοι και φίλοι. Ο Μπακούνιν ήταν μόλις πέντε χρόνια νεότερος από τον Προυντόν (ενώ ο Μαρξ ήταν εννέα χρόνια νεότερος). Οι συνεισφορές τους είναι αμφίδρομες, με την επιρροή από τον Προυντόν προς τον Μπακούνιν να δεσπόζει. Τουλάχιστον αυτή είναι η γνώμη του Y.M. Steklov (Γιούρι Μιχαήλοβιτς Στέκλοβ) , ενός Ρώσου βιογράφου του Μπακούνιν. Και οι δύο ήταν οι ιδρυτές του ελευθεριακού σοσιαλισμού. Σίγουρα οι πορείες τους ως άνθρωποι, ως θεωρητικοί και ως ακτιβιστές διέφεραν. Ο ένας κταταγόταν από οικογένεια παραδοσιακών γεωργών και μετέπειτα τυπογράφος, με καθιστική εργασία, Γάλλος, ο άλλος ήταν ένας εξόριστος, κοσμοπολίτης Ρώσος. Ο ένας ήταν γιος αγροτών, ο άλλος γιος των γαιοκτημόνων. Ο ένας δίδασκε μόνο νεκρές γλώσσες, ο άλλος ήταν ο άριστος πολύγλωσσος. Πάνω από όλα, όπως μας υπενθύμισε ο Marcel Body (Μαρσέλ Μποντύ), ο Μπακούνιν απομακρύνθηκε από τον αγώνα λόγω της φυλάκισης του και στη συνέχεια λόγω της απέλασης του για δώδεκα χρόνια. Όντας ένας πρώιμος και γόνιμος συγγραφέας, ο Προυντόν μπόρεσε να δημοσιεύσει ένα τεράστιο έργο μεταξύ του 1839 και του θανάτου του το 1865. Ήταν λίγο πριν από το θάνατο του Προυντόν που ο Μπακούνιν, παίρνοντας την σκυτάλη, ξεκίνησε τη φλογερή του καριέρα ως αναρχικός. Άφησε πίσω του μια τεράστια ποσότητα γραπτού έργου, το οποίο είναι ακόμη μόνο εν μέρει προσβάσιμο.
Το έναυσμα που, καθώς πλησίαζε στα πενήντα, έκανε τον Μπακούνιν να κλίνει προς την αναρχία οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό, αναμφίβολα, στην επιρροή του Προυντόν, τον οποίο επισκέφτηκε στα τέλη του 1863 και το 1864. Είχε αρχίσει να μελετά τα έργα του Προυντόν πριν τον φυλακίσουν, μια μελέτη που ωρίμασε στη μοναξιά των κελιών της φυλακής και ολοκληρώθηκε, με την βιασύνη κάποιου που καταβρόχθιζε για να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο, μετά την απόδραση και την επιστροφή του στην Ευρώπη. Ίσως, μάλιστα, να είχε στη διάθεσή του κάποια βιβλία του Προυντόν τα τελευταία δύο χρόνια της εξορίας, όταν βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό στη Σιβηρία.
Ωστόσο, μόλις στα τέλη του 1863, μετά το φιάσκο της Πολωνικής εξέγερσης, στην οποία, χωρίς λόγο, θα ήθελε να είχε καταφέρει να ριχτεί, ο Μπακούνιν έγινε ελευθεριακός. Σχετικά με αυτό το γεγονός, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι θέσεις του Προυντόν και του Μπακούνιν ήταν αρκετά παρόμοιες: ο Προυντόν δεν ήθελε να υποστηρίξει τους εξεγερμένους, γιατί έβλεπε σε αυτούς μέλη των ευγενών που καταπίεζαν τους χωρικούς τους. Ο Μπακούνιν θα συμφωνούσε αργότερα, ότι «το πρόγραμμα των Πολωνών» δεν ήταν σύμφωνο με τις «σοσιαλιστικές ιδέες», ότι «ακριβώς για αυτόν τον λόγο» παραμέλησε «την υπόθεση του λαού» και ότι η εξέγερση που είχε γίνει «εναντίον του λαού», προς αποκλειστικό όφελος των προνομιούχων τάξεων, ήταν ένα «αναδρομικό, θανατηφόρο, αντεπαναστατικό» κίνημα.
Πολύ πριν από το 1863, όπως θα δούμε, ο Μπακούνιν θαύμαζε τα γραπτά του Προυντόν και την επαναστατική δράση του κατά τη Γαλλική επανάσταση του 1848, αλλά δεν είχε φθάσει ακόμη σε αυτό που αποκαλούσε, στα γερμανικά, με μια νότα ειρωνείας, το Systemchen του, το «μικρό» του Σύστημα. Ήδη από το 1842, όταν έφτασε στη Δρέσδη, είχε γοητευτεί από ένα βιβλίο ενός Γερμανού συγγραφέα, του Lorenz von Stein (6), με τίτλο Σοσιαλισμός και κομμουνισμός στη σύγχρονη Γαλλία. Μεταξύ άλλων αποκαλύψεων, ο Μπακούνιν ανακάλυψε εκεί τις προκλήσεις που εκσφενδόνισε ο νεαρός Προυντόν στην ιδιοκτησία.
Το 1845, στο Παρίσι, ο Μπακούνιν δημιούργησε δεσμούς φιλίας με τον αναρχικό συγγραφέα, τον οποίο θεωρούσε «έναν από τους πιο αξιόλογους Γάλλους» της εποχής του. Μέσα στην οικειότητα αυτής της σχέσης, ο Μπακούνιν μάθαινε και δίδασκε ταυτόχρονα. Από τη μια εξοικειώθηκε με την αναρχία και, από την άλλη, ως λαμπρός νέος Χεγκελιανός, προσπάθησε ναεξοικειώσει τον Προυντόν με τη σκέψη του Χέγκελ, γιατί ο Προυντόν, που δεν ήξερε καθόλου γερμανικά, δυσκολευόταν να αφομοιώσει τη διαλεκτική. Ένα βράδυ, ένας από τους φίλους τους άφησε τους δύο τους απορροφημένους σε μια έντονη φιλοσοφική συζήτηση. Το επόμενο πρωί, τούς βρήκε στο ίδιο μέρος, μπροστά στη χόβολη στο τζάκι, να επιχειρηματολογούν ακόμα.
Όταν, στα τέλη του 1847, ο Μπακούνιν εκδιώχθηκε από τη Γαλλία στο Βέλγιο επειδή μίλησε σε μια συνάντηση για τον εορτασμό της Πολωνικής επανάστασης του 1831, ο Προυντόν εξέφρασε στα Catnets του την αγανάκτηση που του ενέπνευσε αυτό το αυθαίρετο μέτρο.
Ωστόσο, ο Μπακούνιν επέστρεψε γρήγορα στο Παρίσι για να συμμετάσχει με πάθος στην επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1848, και θα σκεφτόταν αργότερα ότι «σε όλη αυτή την επαναστατική φαντασμαγορία υπήρχαν μόνο δύο πραγματικά σοβαροί άνδρες, αν και τελείως διαφορετικοί μεταξύ τους: αυτοί ήταν ο Προυντόν και ο Μπλανκί».
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ:
https://anarchypress.wordpress.com/2024/06/23/%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%85%ce%bd%cf%84%cf%8c%ce%bd-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%bc%cf%80%ce%b1%ce%ba%ce%bf%cf%8d%ce%bd%ce%b9%ce%bd/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το blog TEO O ΜΑΣΤΟΡΑΣ ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει σχετικά σε άρθρα που αναδημοσιεύονται από διάφορα ιστολόγια. Δημοσιεύονται όλα για την δική σας ενημέρωση.